Sojaanse fonologie

From Wikipedia Soj

Current revision as of 12:45, 11 June 2013

't Biezunjere ve-ṿan de Sojaanse fonologie zeen percesje wie depatalizasie, denasalizasie en se-ṣielabisje medeklinkers.

[eigewist] Denasalizasie

De "m", "n", "nj" en "ng" waerde in 't Sojaans óngerhandj e-owtgespraoken es "b", "d", "dj" en "gk" (of wen se vekaad bös). Dees klanke zeen euvere waereld in chweune taol heel zeldzaam: denazale: /m͋/ /n͋/ /ɲ͊/ /ŋ͊/.

[eigewist] Stoeke

't Sojaans wurt gekinmerk de-ḍoor 'n uniek fonologisj percesj: stoeke. Dit kump ve-ṿeur op zwaal medeklinkers (konsonantisj stoeke, eine glottisslaag) en klinkers (vokalisj stoeke: se-ṣielabisj). 't Stoeke kump veurnamelik ve-ṿeur op inhoudswoorde en grammatikaal woorde (wie ve-ṿeurzitselsj). V-ṿeurbilde:

• De o-oorzaak ligk verbórge: /də ɔ'Ɂɔ:rz:æ:k lɪk fr'borɣɪ:/
• Chsek ich ge-gaon ve-ṿeur de kasj staon: /xɕʲæg ɪxx̩x̩ɔ:n͋ vv̩ə:r də kɑɕʲ ɕʲtɔ:n͋/ (lit op: de "g" wurt hie drie keer gestotted)

[eigewist] Hange

Hange is 't versjiensel det binne 'n waord of 'ne zìn 'n pauze aangehaoje wurt wonao de toewan zak en bie 't volgende inhoudswoord weer ómhooggeis (- guuef pauze aan; û is ekstreem kótj; ~ ekstreem langk):

• 'n Mû||teèrend| `gén ('n muterend gen)
• Chsek| ich gaòn| nodde~ `wínk|l (chsek ich gaon nao de winkel)

Ouch waerde konsonante sommigs dubbel zwa langk e-owtgepraoke: "winnnnkel" of "o-oorzzzzaak", maar det isj te inkonsistent om in de pelling waer te ge-gaede.

[eigewist] De esj

Typerend veur 't Sojaans is de "sj" (de hoerekasj, chsek). Dees esj wurt döks op 't eind ve-ṿan 'n woord es "sj" gepeld, maar det isj neet konsistent. De esj wurt es 'n gepatalizeerde Hollandse esj o-owtgepraoke: /ɕʲ/

• Se-ṣojaans: /ɕʲɕ̩ʲɔ'ja:n͋ɕʲ/
• Staon: /ɕʲtɔ:n͋/
• Chsek: /xɕʲæk/
• De-essjer: /dej'Ɂæɕʲ::ɪ:r/
• Kasj: /kɑɕʲ:/

[eigewist] Snel kalle

Wie sneller of emosjoneerder 'ne sojaan kalt, wie meer klanke 'n "d" waere, wie minder de "r" e-owtgepraoke wurt en wie plosiever de denazale waerde:

• Zulle we gaon? /ɕʲədəbə'ɣɔ:n͋/ (sjudde-be-gaon?)
• Die boetelenjers, '-a die mótte allemaol 't landj oet! Nae, die boetelenjers die mótte w'r juusj haje.

  /di'bu:dəlæɟəɕʲ: ɁɁ̩ɑ di bɔdə 'Ɂɑdəbɔ:l ət 'lɑɟ: u:t | n͋ɪ:: | di 'bu:dəlæɟəɕʲ ti bɔdə be jyɕʲ 'ha::jɪ:/

  (die boedeledjesj '-a die bódde addebaol 't laddj oet! nae, die boedeledjesj tie bódde-be juusj hááájì..)

[eigewist] Gaasjlach

De gaasjlach is ouch 'n uniek foneem, döks e-achtervoddig de-door houste:

• /χ͡xçi::j: ʔ͡ħʷə'ʔ͡ħʷəʜə::/

[eigewist] Koesjke

't Koesjke isj de gehaatste Sojaanse klank en wurt t-te onpasj gebroek om luuj te e-ergere: /ʘʷ/