Pappy:Instructies

From Pappy

Revision as of 20:24, 24 January 2008

Deze pagina geeft uitleg over hoe Wikipedia werkt. Meedoen is erg gemakkelijk, en vooral een kwestie van gewoon beginnen. Fouten maken is niet erg: deze zijn gemakkelijk weer te herstellen (wel doen!). Maar hieronder toch wat uitleg.

Andere pagina's gaan dieper in op specifieke zaken: zie daarvoor tekstopmaak, nieuwe pagina aanmaken, [1] en vooral vragen. Voor wie [2] op wil doen, verwijzen wij naar je mee kunt doen.

Basis

Wikipedia werkt met een heel eenvoudig basisprincipe. Klik op bewerk (link bovenaan een Wikipedia-pagina). Je komt dan op een pagina met een bewerkingsvenster waarin de inhoud van die pagina staat. Typ je tekst en klik op "Pagina opslaan" als die klaar is! Je kunt ook eerst kijken of de pagina wel gaat worden zoals je had bedoeld - klik dan op "Toon bewerking ter controle" onder het tekstvenster.

In het tekstveldje achter "Samenvatting:" geef je kort aan wat je gewijzigd hebt (en geen samenvatting van het artikel dat je zojuist geschreven hebt). In het geval van een nieuw artikel zou "nieuw" dus al voldoende zijn. Deze tekst wordt getoond in het overzicht dat je krijgt wanneer je op "Recente wijzigingen" klikt.

Deze pagina bevat verder informatie over het aanmaken van een nieuwe link, een nieuwe paragraaf en een nieuwe regel. Verder lees je hoe je tekst laat inspringen, en verder over stijl, linken, lijsten en labels maken, subpagina's, tabellen, speciale tekens en het wijzigen van een paginatitel. Ben je de eerste voorbeelden voorbij, dan zou je zelf eens kunnen gaan uitproberen hoe je die speciale effecten bereikt! Je kunt oefenen in de zandbak.

Links toevoegen

Template:Hoofdartikel Artikelen in Wikipedia vallen op door hun grote hoeveelheid links. Alle woorden en tekstfragmenten die bij het bewerken zijn voorzien van [[vierkante haken]] worden links naar andere artikelen in Wikipedia, of zijn het uitgangspunt voor weer nieuwe artikelen.

Het is mogelijk om een alternatieve tekst op te geven die moet verschijnen in plaats van de naam van het artikel, door deze tekst na een | te plaatsen: [[Sucrose|zoet poeder]] verschijnt als zoet poeder. Voor meervouden, bijvoorbeeld [[hond]]en, is dit vaak niet nodig.

Afbeeldingen, foto's en illustraties

Template:Hoofdartikel U kunt afbeeldingen, foto's en geluidsfragmenten uploaden naar Wikipedia.

Heb je ergens op het web een toepasselijke, rechtenvrije illustratie gevonden, of heb je zelf een geschikte (rechtenvrije) illustratie tot je beschikking, aarzel dan niet deze in een artikel te plaatsen. Als je een foto in hoge resolutie hebt, kun je die zo uploaden en die dan als een kleine afbeelding laten weergeven.

1. download de illustratie naar een bestand op je eigen computer;
2. klik op Bestand uploaden in de kolom onder het Wikipedia-logo;
3. ga naar het veldje onderaan de tekst;
4. klik 'browse' of 'blader' en kies uit het menu het bestand (bijv. afbeelding.jpg) dat je van je eigen computer wilt uploaden;
5. geef een duidelijke omschrijving met daarin de auteursrechtelijke status van de afbeelding (Publiek domein of evt. een van de toegelaten licenties zoals GFDL). Bij voorkeur deze informatie als een 'sjabloon'-tekst toevoegen. Dat doe je bij een eigen foto bijvoorbeeld zo: {{eigenwerk}} , en bij het uploaden van een rechtenvrije afbeelding kan je {{PD}} toevoegen.

   UPLOAD ENKEL AFBEELDINGEN VOORZIEN VAN EEN VRIJE LICENTIE!

6. bevestig dat het bestand rechtenvrij is (hokje aanvinken);
7. klik upload.
8. Is het uploaden gelukt, dan staat de illustratie op de wiki-server (te controleren in de lijst van afbeeldingen, helemaal bovenaan).
9. Ga naar je artikel en voeg als volgt je foto in (met kader):
     [[Afbeelding:afbeelding.jpg|thumb|korte beschrijving]]
   of met frame, de afbeelding rechts van de tekst, en de afbeelding verkleind (uitgedrukt in PX, pixels):
     [[Afbeelding:afbeelding.jpg|thumb|right|250px|korte beschrijving]]
   of (zonder kader)
     [[Afbeelding:afbeelding.jpg|right|korte beschrijving]]
   Hebt je de foto liever tussen de tekst, voeg dan zo je foto toe:
     [[Afbeelding:afbeelding.jpg]].
10. Klaar. Meer details over het invoegen van afbeeldingen op pagina's zijn te vinden op Help:Gebruik van afbeeldingen.

Geluid

Template:Hoofdartikel Aanklikbare geluidsfragmenten opnemen in de tekst gaat met:

[[media:OGG-vorbis_geluidsfragment.ogg|linknaam]] of

[[media:MIDI-bestand.mid|linknaam]]

Nieuwe pagina

Template:Hoofdartikel Er zijn verschillende manieren om een nieuwe pagina te beginnen. Wil je direct beginnen? Typ de naam in van het nieuwe artikel en druk op de knop:

Template:Zieook

Een nieuwe alinea beginnen

Een nieuwe alinea begin je door tweemaal op de Enter- of Return-toets te drukken. Druk je slechts eenmaal, zoals hier, dan heb je geen nieuwe alinea (zoals je ziet, of juister gezegd zoals je niet ziet :-), want je kan niet zien wat er niet is - behalve als je op de bewerkingspagina kijkt).

Nieuwe regel / alinea

Een nieuwe alinea begin je door een regel leeg te laten.

Code:
Dit is
<br />de juiste manier
<br />om een nieuwe regel te beginnen.

Resultaat:
Dit is
de juiste manier
om een nieuwe regel te beginnen.

Merk echter op dat in Wikipedia meestal de voorkeur gegeven wordt aan een nieuwe alinea.

Code inspringen:
:Deze tekst is ingesprongen.
::Deze tekst is nog meer ingesprongen.
:::Wie weet hoe ver we zo kunnen inspringen?

Resultaat:

Deze tekst is ingesprongen.

Deze tekst is nog meer ingesprongen.

Wie weet hoe ver we zo kunnen inspringen?

Deze regel is ingesprongen met behulp van ������©������©n spatie, maar omdat er normaal nooit een spatie gebruikt wordt aan het begin van een regel, zal die hier verschijnen als een spatie in een lettertype met vaste breedte, zoals "Courier".
Met andere woorden, als je een paragraaf begint met ������©������©n of meer spaties, dan zal de tekst zowel ingesprongen als in een lettertype met vaste breedte zijn. Dit is vooral nuttig bij teksten en lijsten die door tabulatie uitgelijnd moeten zijn.
Merk ook op dat ingesprongen tekst met spaties doorloopt aan de rechterkant van het scherm, begin dus een nieuwe regel als je tekst breder is dan je scherm.

In dit blok zal de tekst niet doorlopen, omdat daar rekening is gehouden met de breedte van het
scherm. Op de plek waar je de zin wilt laten 'teruglopen', geef je gewoon een enter of return
en typt ������©������©rst een spatie voor je de zin verder schrijft.

Stijl

Code cursief: ''Deze regel is cursief'' (dubbel gebruik van het enkele aanhalingsteken)
Resultaat: Deze regel is cursief

Code vet: '''Deze regel is vet''' (Drievoudig gebruik van enkele aanhalingstekens!)
Resultaat: Deze regel is vet.

Opmerking Je kunt ook de standaard HTML-codes <i>, <b>, <em>, <cite> of <strong> gebruiken. Het gebruik van de Wiki-syntaxis verdient echter de voorkeur.

Lijsten

Code genummerde lijst:
#Onderwerp ������©������©n
#Onderwerp twee
##Subonderwerp ������©������©n
##Subonderwerp twee
#Onderwerp drie, enz.

#Onderwerp ������©������©n (vanwege overgeslagen regel)

Resultaat:

1. Onderwerp ������©������©n
2. Onderwerp twee
   1. Subonderwerp ������©������©n
   2. Subonderwerp twee
3. Onderwerp drie, enz.

1. Onderwerp ������©������©n (vanwege overgeslagen regel)

Code:
:#Genummerd kan het ook
Resultaat:

1. Genummerd kan het ook (gebruik :(dubbele punt) # (hekje). De regel springt ook nog in)

Code met vette stippen:
*Een onderwerp (een sterretje voor de tekst)
* Nog een onderwerp (een sterretje en een spatie)
**Je kunt a.h.w. stippen binnen de stippen zetten (twee sterretjes)
*** Drie sterretjes. Nou ja, zo kun je wel doorgaan!

Resultaat:

• Een onderwerp (een sterretje voor de tekst)
• Nog een onderwerp (een sterretje en een spatie)
  • Je kunt a.h.w. stippen binnen de stippen zetten (twee sterretjes)
    • Drie sterretjes. Nou ja, zo kun je wel doorgaan!

* Eerste punt
*# Subpunt 1
*# Subpunt 2
*#* Subsubpunt 2a
::: volgende alinea in subsubpunt 2a

Resultaat:

• Eerste punt
  1. Subpunt 1
  2. Subpunt 2
     • Subsubpunt 2a

volgende alinea in subsubpunt 2a

Ten slotte kun je ook definitielijsten aanleggen (vergeet niet de spaties aan weerszijden van de dubbele punt)

;Encyclopedie : Handig naslagwerk
;Open Source : Een projectmatige manier van werken waarbij iedereen veranderingen aan mag brengen in het project
;Wikipedia : Een open source encyclopedie

Resultaat:

Encyclopedie 

Handig naslagwerk

Open Source 

Een projectmatige manier van werken waarbij iedereen veranderingen aan mag brengen in het project

Wikipedia 

Een open source encyclopedie

Horizontale strepen

Je kunt een horizontale streep trekken door vier of meer scheidingsstreepjes horizontaal achter elkaar te typen: ---- en dan krijg je dus een streep:

Wiki en HTML

Je kunt ook (de meeste) HTML-codes gebruiken. Maar als er ook een mogelijkheid in Wiki is, hebben we dat liever.

Als je wilt dat Wiki-syntaxis of HTML-opdrachten niet ge������¯nterpreteerd worden, gebruik je <nowiki>. Bekijk de bewerkingspagina van deze pagina voor voorbeelden.

Template:Wikibooks

Tabellen

Template:Hoofdartikel

Speciale tekens

Template:Hoofdartikel Wellicht moet je heel dikwijls gebruikmaken van speciale tekens, zoals deze: ü À α
Zie Wikipedia:Overzicht Wiki voor hoe het wel en hoe het niet moet. Je kunt ^superscript en _subscript toepassen en je kunt het lettertype beheren: grootte en kleur!

• f(x) = a₀ + a₁x₁ + a₂x₂² + a₃x₃³

• f(x) = a₀ + a₁x₁ + a₂x₂² + a₃x₃³

Doorverwijzen

Template:Hoofdartikel Als je de bezoeker van een bepaalde pagina wilt doorverwijzen naar een andere pagina (naar een pagina met een betere titel, bijvoorbeeld), dan typ je daarvoor het commando #REDIRECT [[nieuwe paginatitel]] op de bovenste regel van het bewerkingsveld. Zie bijvoorbeeld de pagina computers (je kunt daar onderaan op 'deze pagina bewerken' klikken en kijken hoe het gedaan is). Ben je op de pagina met de nieuwe titel ('computer') en wil je de geschiedenis van de oude pagina bekijken, klik dan op de link "(Doorverwezen vanaf Computers)", bovenaan.

Naast deze manier van doorverwijzen zijn er nog diverse manieren om mensen door middel van tekstlinks door te verwijzen naar ������©������©n of meer artikelen.

In de zandbak kun je al deze dingen oefenen! Maar je kunt natuurlijk ook meteen aan de slag gaan! Voel je vrij en ga je gang. Een handige schematische weergave van het bovenstaande en meer vind je op Overzicht Wiki.

Inhoudsopgave

Zoals bovenaan op deze pagina te zien is, verschijnt automatisch een inhoudsopgave indien het artikel meer dan 3 koppen bevat, tenzij iemand dat heeft uitgezet in zijn of haar "Voorkeuren". De inhoudsopgave kan worden uitgezet door bovenin het artikel __NOTOC__ neer te zetten.

Tevens kunnen dan de verschillende secties van een artikel apart bewerkt worden, door een linkje met "bewerken" aan de rechterzijde van de pagina. Dit kan worden uitgezet door het commando __NOEDITSECTION__.

Categorieën

Op veel pagina's tref je onderaan een Categorieën-link aan. Dit betekent dat de pagina op ëën of meer lijsten met pagina's over vergelijkbare onderwerpen staat. Raadpleeg voor meer uitleg hierover Help:Gebruik van categorieën.

Woordenboekinformatie

Regelmatig tref je onderaan een pagina een link aan naar het WikiWoordenboek, de Wiktionary. Je kunt een dergelijke link toevoegen door {{wikt|woord}} op de pagina toe te voegen.

Zie ook het sjabloon.

Ondertekening of handtekening

Als je onderaan een tekst drie tildes (~~~) plaatst, wordt dit automatisch vervangen door je gebruikersnaam, met een link naar je Gebruikerspagina. Gebruik je vier tildes (~~~~), dan worden ook de datum en tijd toegevoegd.
Door vijf tildes neer te zetten verschijnt alleen de datum met de tijd, als volgt: 27 aug 2006 16:12 (CEST)

In de praktijk komen ondertekeningen alleen voor op overlegpagina's. De artikelen zelf worden niet ondertekend; die worden immers door een groot aantal gebruikers gezamenlijk geschreven. Uit de "revisies" is op te maken wie daar op welk moment aan heeft bijgedragen.

Zoeken

Voor meer informatie over zoeken op Wikipedia: zie Wikipedia:Zoeken. Als de server overbelast is, is de interne zoekfunctie vaak tijdelijk niet beschikbaar.

Plug-in

Voor wie de Firefoxbrowser gebruikt, bestaat er een heel gebruiksvriendelijke extensie speciaal voor Wikipedia. Hiermee krijg je een extra Wikipediatoolbar die wat meer mogelijkheden biedt dan de toolbar die ge�¯ntegreerd is in de pagina zelf. Ook werkt deze extensie met andere wiki's gebaseerd op de MediaWikisoftware.

• Firefox downloaden
• Wikipedia-extensie

opgelet: Momenteel is deze extensie nog niet compatibel met de laatste Firefoxversie (1.5)

Update: versie 0.7.1 werkt nu ook met Firefoxversie 1.5.0.3.